چیزل

چیزل پنج پایه (پنج شاخه) نوعی گاواهن قلمی است که باعث شکستن خاک می گردد اما آن را زیرورو نمی کند.

این وسیله را می توان به عنوان یکی از مهمترین ادوات خاکورزی نام برد. چیزل کشاورزی یک وسیله خاکورزی اولیه می باشد که به عنوان یک جایگزین برای گاوآهن برگرداندار مطرح می شود مخصوصا در خاک های خشک و مناطق گرم و خشک. چیزل گاوآهن به انگلیسی chisel plow نامیده می شود. چیزل پشت تراکتور متصل می شود، خاک را می شکند ولی زیر و رو نمی کند و بقایای گیاهی را با درصد بالایی روی سطح خاک حفظ می کند. در کل این ادوات کمتر خاک را بهم زده و پودر می کند و از این روی فرسایش خاک نسبت به گاوآهن برگرداندار کمتر اتفاق می افتد. انواعی از این دستگاه وجود دارد که دو تقسیم بندی کلی آنها شامل چیزل ساده و مرکب می باشد. نوع ساده، بدون غلتک یا چیزل بدون کلوخ کوب می باشد که فقط کار شخم چیزل را انجام می دهد. در نوع مرکب یک کلوخ خرد کن یا غلتک هم به آن اضافه شده است تا در حین شخم زدن کلوخ ها هم خرد شوند و آماده سازی زمین سریعتر انجام شود. چیزل باغی یا چیزل تراکتور باغی هم وجود دارد که متناسب با تراکتورهای گلدونی یا باغی می باشند.

معرفی و کاربرد چیزل در کشاورزی

معنی چیزل در اصطلاح به ابزاری فلزی که لبه ها و نوک آن تیز شده و شکل داده شده تا چوب یا فلزات را برش دهد گفته می شود. به ابزارآلات متنوعی که ویژگی گفته شده را داشته باشد، چیزل می گویند. حتی ابزاری با همین نام در دندان دندانپزشکی هم موجود هست. چیزل در ادوات کشاورزی برخلاف نوع برگرداندار و بشقابی خاک را برنمی گرداند، بلکه مانند ابزار چنگالی در خاک نفوذ می کند و آن را می شکافد و در آن شیار ایجاد می کند.

پس از گذشت سالها استفاده از نمونه های بسیار ساده این دستگاه تا نمونه های امروزی، همچنان هدف، هوادهی و بهم زدن خاک با کمی برگرداندن آن است. چیزل زدن زمین کشاورزی در مواردی توصیه میشود که برگرداندن خاک علی رغم اثرات مفیدی که می تواند داشته باشد، به دلایلی توصیه نمی شود. برای مثال، در مواردی که بقایای گیاهی به دلیل کنترل فرسایش نباید به زیر خاک بروند، یا ضمن محدود کردن تبخیر سطحی باید سبب نفوذ بهتر و ذخیره حداکثر رطوبت شوند. با این دستگاه می توان علف های هرز را کنترل کرد همچنین با کاربرد آنها در عمق هایی بیش از عمق گاوآهن های برگرداندار، می توان لایه سخت ناشی از کار مداوم گاوآهن های برگرداندار در عمقی ثابت را شکست.

از جمله مزایای چیزل آن است که، با توجه به برگردانده نشدن خاک به وسیله گاوآهن چیزل، مقاومت کششی آنها در واحد عرض کار و در واحد عمق کار معین، حدود نصف مقاومت کششی گاوآهن های برگرداندار است. البته در نوع مرکب این دستگاه به دلیل اضافه شدن قسمت غلتک به پشت دستگاه، مقاومت کششی افزایش می یابد اما باز هم از برگرداندار کمتر است. از این رو، در صورت عدم لزوم پوشش کامل بقایای گیاهی سطحی خاک، استفاده از این دستگاه اقتصادی تر و سرعت کاری آن نیز می تواند بیشتر باشد.

به دلیل تطبیق اکثر موارد بالا با وضعیت زمین های دیمزار، گاوآهن چیزل برای شخم این زمین ها بسیار مناسب اند.

سرعت کاری به اندازه این ادوات، توان در دسترس، شرایط خاک و نتایج دلخواه بستگی دارد. سرعت بیشتر باعث شکستن و پودر شدن بیشتر خاک می­شود و خاک را محکم­تر می­کند و در شرایطی ممکن است آب را بهتر نگه­داشته و فرسایش بادی را کاهش دهد.

تحقیقات نشان داده است که با چیزل زدن فقط 25 درصد از بقایا به زیر خاک می روند. چیزل پنجه غازی که در عملیات آیش تابستانه برای به جای گذاردن پوشش گیاهی در سطح خاک (مالچ گیاهی) به کار می روند، معمولا مجهز به تیغه های پنجه غازی عریض با عرض 12 تا 30 اینچ می باشند و شخم تا عمقی انجام می گیرد که تنها علف های هرز را قطع کرده و کمترین بهم خوردگی در سطح خاک بوجود آید. متداول ترین انواع این دستگاه در بازار چیزل پنج شاخه و چیزل هفت شاخه و چیزل نه شاخه می باشد.

اصول کاری گاوآهن چیزل

آزمون ها نشان می دهند که کمترین کشش مورد نیاز در این دستگاه و زیر شکن، وقتی اتفاق می افتد که زاویه بلند کردن 20 درجه باشد. اگر نیاز دارید که عمیق کار کنید، یا از چیزل پایه بلند تر استفاده کنید و یا دوبار چیزل و در بار دوم در جهت عمود یا با زاویه نسبت به مرتبه اول چیزل بزنید و به عمق کامل برسید. اگر قسمت بالای انحنا با سطح خاک تماس پیدا کرد بدین معنی است که عمق کار برای عملکرد چیزل زیاد است.

کشش این دستگاه با افزایش عمق و سرعت پیشروی افزایش می یابد. منتهی روند این افزایش بستگی به نوع خاک، محتوای رطوبت، شکل تیغه و زاویه نفوذ به خاک بستگی دارد. با افزایش سرعت، خاک بیشتر خرد می شود البته احتمالا چون نیاز به خاکورزی ثانویه کمتر می شود افزایش سرعت توجیه پذیر می شود.

استفاده از یک میله علف هرز کن که به پایه ردیف شاخه های پشتی این دستگاه متصل می شوند کمک می کند که علف هرز بهتر کنده شده، خاک بیشتر خرد شده، خاکورزی عمیق تر انجام شود و پوشش دهی بقایا بهتر صورت بگیرد.

چیزل بهتر است یا گاوآهن؟

کشش مورد نیاز برای یک گاوآهن چیزل شاید نصف گاوآهن برگرداندار در واحد عرض کار و عمق یکسان باشد. بنابراین در جاهایی که پوشاندن کامل بقایا مد نظر نیست استفاده از چیزل به جای گاوآهن برگرداندار باعث سرعت بیشتر و از لحاظ اقتصادی به صرفه­تر است. گاوآهن چیزل همینطور متناوبا برای شکستن لایه سخت زیرین خاک استفاده می­شود که در اثر استفاده مداوم از گاوآهن برگرداندار در عمق یکسان ایجاد شده است. در بیشتر خاک های ایران که خاک های خشک و با مواد آلی کم هستند، استفاده از این دستگاه بهتر است و بیشتر توصیه می شود. ضمن اینکه گاوآهن برگرداندار بقایای گیاهی را دفن کرده و سطح خاک را بدون محافظت در مقابل فرسایش رها می کند و در نتیجه فرسایش خاک در گاوآهن برگرداندار بیشتر است.

چون این ادوات خاک را شکسته و برش می­دهد، بهترین گزینه برای خاک­های خشک و سخت می­باشد. وقتی خاک بیش از حد مرطوب است توسط پایه چیزل صرفا خرد شده و باز می­شود بدون آنکه برش­خورده و بهم بخورد. در حقیقت وقتی خاک مرطوب با این دستگاه خاکورزی شود کلوخ­های بزرگی ممکن است تشکیل شود که به سختی یا شاید غیرممکن باشد که توسط خاکورز بعدی شکسته شده و یک بستر مناسب برای بذر ایجاد شود.

چیزل ساده

این دستگاه بدون غلطک می باشد و اجزای آن شامل شاسی، پایه ها و تیغه یا سوک آن می باشد. در ساخت چیزل ساده هر شاخه به نوبه خود متشکل از یک ساقه و تیغه است. هر نوع ساده این ادوات دارای دو یا سه ردیف شاخه است که معمولا انواع سوار کوچک دو ردیف و انواع سوار بزرگ و کششی دارای سه ردیف شاخه هستند. شاخه های ردیف مختلف، به طور زیگزال به صورتی که در امتداد و پشت سر هم نباشند به شاسی متصل می شود تاهم دوباره کاری بی مورد انجام نشود و هم خاشاک بدون مانع از بین آنها عبور کند. فاصله عرضی شاخه ها 30 سانتیمتر از یکدیگر و ارتفاع شاسی از سطح زمین حدود 60 تا 70 سانتیمتر می باشد. انواع مختلفی از تیغه ها در این اداوت استفاده می شود که متداول ترین آنها تیغه قلمی است. اساس کار این دستگاه شکستن و خرد کردن خاک است نه زیر و رو و برگرداندن خاک، لذا بهترین کار را در خاک های خشک و سخت انجام می دهد و فواید چیزل در خاک خشک بهتر مشخص می شود. چنانچه خاک بیش از حد مرطوب باشد جای ساقه های این دستگاه در خاک باقی مانده و هیچ نوع عمل خرد شدن و نرم شدن خاک انجام نمی گیرد. در بازار قطعات و لوازم یدکی چیزل شامل، ناخن، روبند و غلاف موجود می باشد.

هر ساقه با یک پیچ نگهدارنده و یک پین برشی به قاب مخصوص خود که به شاسی متصل است، بسته می شود. چنانچه در حین عملیات خاکورزی، ساقه ها به مانع سخت برخورد کنند، پین بریده شده و ساقه ها حول پیچ نگهدارنده خود درون قاب به سمت عقب هدایت می شوند، به این ترتیب از آسیب رسیدن به تیغه و ساقه جلوگیری می شود. انواع رایج این دستگاه عبارتند از چیزل ساده 5 شاخه،  7 شاخه، 9 شاخه و 11 شاخه. همانطور که مشخص است این ادوات در تعداد شاخه با هم متفاوت هستند که منجر به تفاوت در عرض کار و تفاوت در توان مورد نیاز دارند.

چیزل مرکب

یک از متداول ترین ادوات خاکورزی حفاظتی و کم خاکورزی دستگاه چیزل مرکب می باشد که در مناطق زیادی از ایران کاربرد دارد. این ادوات دارای مزایایی از قبیل سهولت انجام کار، تنظیمات ساده، عبور و مرور کمتر در مزرعه، کاهش فشردگی خاک، کاهش مصرف سوخت، کاهش زمان عملیات خاکورزی می باشد.

این دستگاه به طور کلی از ترکیب دو وسیله ساخته شده است. 1- چیزل 2- غلطک دندانه ای خرد کن کلوخه یا پکر. قسمت چیزل برای نفوذ در خاک و شکستن لایه های خاک و شخم خاک به کار می رود و قسمت غلطک برای خرد کردن کلوخ ها و صاف کردن سطح زمین و خاک کاربرد دارد. این دستگاه اسامی دیگری هم دارد مثل چیزل پیلر، چیزل پکر، چیزل غلتکی و چیزل غلطک دار.

غلطک دستگاه یا غلطک خاک نشان

غلطک دستگاه متشکل از یک یا دو لوله سنگین و توپر است که روی بدنه خارجی آن تیغه های چنگالی و یا ورقه های مثلثی شکل جوشکاری شده اند و وظیفه خردکردن کلوخه های ایجاد شده در اثر انجام شخم را به عهده دارد. غلطک در طرفین خود دارای دو عدد یاتاقان یا بلبرینگ می باشد که تعویض آن را امکان پذیر می کند. انواع مختلفی از این دستگاه با غلطک های چنگالی، قفسی و توپرخاردار در بازار موجود می باشد که بسته به نوع خاک زراعی می توان از آنها استفاده کرد.

حداکثر عمق کار دستگاه 40 سانتیمتر می باشد. تغییر در عمق کار با کوتاه یا بلند کردن اتصال وسط هیدرولیک به ترتیب زیاد یا کم می شود.

اتصال بازوهای غلطک به شاسی نیز از طریق پین و اشپیل صورت می گیرد. در بعضی انواع چیزل پکر تنظیم دامنه حرکت بازوهای غلطک و در نتیجه ارتفاع غلطک از طریق قرار گرفتن پین های مخصوص در سوراخ های تعبیه شده برای این منظور تنظیم می گردد. و در انواع دیگر از طریق پیچ تنظیم لنگی دار صورت می گیرد.

قبل از شروع به کار باید تراز طولی و عرضی مطابق با ادوات سوار بر تراکتور انجام داد. به منظور به کارگیری این وسیله بایستی فاصله چرخ های عقب تراکتور از عرض دستگاه کمتر باشد، در غیر این صورت در هنگام برگشت و دور زدن در انتهای مسیر، چرخ های تراکتور به روی زمین شخم خورده قرار می گیرد. برای اطمینان از احراز فاصله صحیح، چنانچه از پشت به دستگاه نگاه کنیم، ساقه های کناری در ردیف پشتی دستگاه می بایست در مرکز هر یک از چرخ های عقب تراکتور قرار بگیرد.

هم چنین با استفاده از سیستم تنظیم بازوهای غلطک، ارتفاع غلطک را می بایست به گونه ای تنظیم تنظیم گردد که هنگام فرورفتن ساقه های چیزل تا عمق مورد نظر، غلطک های دستگاه آزادی حرکت در راستای عمودی را داشته باشند و به زمین فشرده نشوند. به عبارت دیگر غلطک ها می بایست به روی زمین به راحتی بغلطند و کلوخ های ایجاد شده را خرد کنند نه اینکه به داخل زمین نفوذ کنند. بدیهی است که در صورت عدم تنظیم مناسب، استهلاک دستگاه و تراکتور افزایش یافته، و مصرف سوخت بالا می رود که این امر اتلاف توان را نیز به دنبال خواهد داشت.

ظرفیت زراعی دستگاه در حدود 1.1 هکتار بر ساعت بوده و سرعت به کار گیری آن در خاک های سنگین 4 تا 5 کیلومتر بر ساعت و در خاک های سبک تا 7 کیلومتر در ساعت می باشد. انواع رایج این ادوات در بازار عبارتند از؛ چیزل مرکب 5 شاخه، 7 شاخه، 9 شاخه و 11 شاخه. که اینها در تعداد شاخه یا همان عرض کار با هم متفاوت هستند.

مزایای به کارگیری دستگاه چیزل مرکب نسبت به خاکورزهای مرسوم

این دستگاه در مقایسه با گاوآهن برگردان­دار دارای مزایای زیر می باشد،

• عرض کار این دستگاه یک و نیم برابر گاوآهن می باشد و امکان به کارگیری دستگاه های 5 شاخه در خاک های سبک با تراکتورهای 4 سیلندر با توان 75 اسب بخار و دستگاه های 7 شاخه در خاک های سنگین با تراکتورهای 6 سیلندر با توان مالبندی حدود 90 اسب بخار وجود دارد.
• برخلاف گاوآهن برگردان دار، به منظور انجام شخم با این دستگاه نیاز به قطعه بندی زمین وجود ندارد و در زمان کمتری عملیات انجام می شود.
• پس از انجام عملیات، هیچ گونه جوی یا پشته ای برجای نمی ماند و بستر نسبتا صاف و هموار است.
• انجام تنظیمات و تصحیحات در گاوآهن های برگرداندار به سختی صورت می گیرد در صورتی که در خاکورزهای چیزل پکر تنظیمات ساده بوده و به سرعت انجام میگیرد.
• از آنجا که عرض کار دستگاه نسبت به گاوآهن های برگرداندار به مراتب بیشتر است، مصرف سوخت و زمان انجام عملیات کاهش یافته و بدین ترتیب راندمان عملیان افزایش می یابد.
• استهلاک اجزاء و قطعات ( تیغه و پیشانی و صفحه برگردان) در گاوآهن های برگرداندار زیاد اما در نوع مرکب این دستگاه حداقل است.

بررسی بازار و قیمت چیزل ها

با بررسی که در بازار انجام شد، مشخص شد که تنوع محدودی از تیغه های این دستگاه در بازار وجود دارد. اکثر تیغه های موجود در بازار لبه صاف هستند که ما آنها را در ردیف تیغه های چیزل دو سر تقسیم بندی می کنیم. چون که نوع دوسر کمترین زاویه تیزی تیغه را دارد. در مواردی از بازار هم نوع نوک تیز به شکل 7 مشاهده شد اگر عرض کمی داشته باشد از نوع دوسر بلند یا دندانه ای محسوب می شود اما اگر پهن باشد و عرض زیادی داشته باشد از نوع پهن دوسر به حساب می آید. شرکت بنوان با بهره گیری از تیم متخصص خود، در بین انواع شرکت ها، جدیدترین چیزل و بهترین نوع چیزل را به شما معرفی می کند. این ادوات برای انواع تراکتورها اعم چیزل تراکتور رومانی، چیزل تراکتور 399 و 275 و همچنین چیزل تراکتور گلدونی موجود می باشد. همچنین برای استعلام قیمت انواع چیزل و خرید چیزل دست دوم می توانید با مجموعه ما و سایت شرکت در ارتباط باشید.