پایه مرزکش
پره مرزکش
لوازم و قطعات یدکی مرزکش
مرزکش جزء ادواتی در کشاورزی است که به عنوان خاکورزی ثانویه و آماده سازی نهایی زمین به کار می رود. مرزکش با ایجاد یک مرز، منجر به تشکیل کرت ها و جوی های آبیاری می شوند. مرزکش در کل تشکیل شده از شاسی، پره ها یا دیسک ها و پایه. مرزکش با اتصال سوار پشت تراکتور کشیده میشود و پره های آن تحت تأثیر وزن، به داخل خاک نفوذ می کنند. با چرخش پره ها و زاویه ای که دارند خاک را به فاصله بین دو پره می ریزند و یک پشته را بین خود ایجاد می کنند. قطعات یدکی مرزکش که بیشتر تعویضی می باشند عبارت است پره های آن و بلبرینگ و کاسه نمدهای آن. پره مرزکش معمولا از فولاد ضد سایش ساخته می شوند تا سختی و مقاومت بالایی به سایش در دل خاک داشته باشد. اگر جنس پره های ضعیف باشد. خیلی زود کوچک شده و قطر آنها کم می شود. بلبرینگ و کاسه نمد مرزکش هم نیاز به گریسکاری و بازبینی دوره ای دارند.
کاربرد و اصول کار مرزکش
مرزکش جزء ادوات شکل دهی زمین می باشد که در آخرین مراحل آماده سازی بستر زمین برای کشت استفاده می شود. بعد از تسطیح زمین توسط لولر یا اینکه بعد از دیسک زنی که کلوخ های زمین خرد شده است نوبت به مرزکش می رسد. کار مرزکش این است که زمین را به صورت کرتی درمی آورد و در زمین پشته هایی ایجاد می کند. بدین ترتیب زمین به قسمت های زیادی تقسیم می شود تا هر قسمت یا کرت به صورت جداگانه آبیاری شود. پس کار مرزکش این است که با مکانیسمی که دارد یک سری پشته در زمین ایجاد می کند که هر پشته در مرز و جویی برای انتقال و جهت دهی به آب استفاده می شود.
قطعات مرزکش
قطعات یدکی مرزکش پیچیدگی کمی دارد و ساده می باشند و در کل تشکیل شده از شاسی، پایه ها، دیسک ها و بلبرینگ و کاسه نمد می باشد. شاسی مرزکش آن چنان جزء قطعات یدکی محسوب نمی شود بدین معنی که زیاد نیاز به تعویض پیدا کند. البته ذکر این نکته در رابطه با شاسی لازم است که در صورتی که مرزکش در خاک سخت و عمق زیاد کار کند و یا اینکه بلبرینگ آن مشکل داشته باشد و دیسک خوب نچرخد، فشار خاک بیش از حد به شاسی وارد شده و منجر به تاب برداشتن یا کج شدن شاسی می شود و به همین دلیل معمولا شاسی مرزکش باید از قوطی صنعتی ساخته شده باشد تا استحکام لازم را در برابر بار زیاد داشته باشد.
دو مدل پایه معمولا در مرزکش ها به کار برده می شود که بیشتر در بازار رایج هستند. یک مدل پایه ناودانی و یک مدل پایه قوطی. پایه ناودانی مرزکش سبک تر بوده و استحکام کمتری دارد و برای مرزکش های کوچکتر و دیسک با قطر کمتر کاربرد دارد تا فشار کمتری روی پایه باشد. همین طور تراکتورهای با توان کمتری هم معمولا برای این نوع مرزکش ها به کار می رود. پایه قوطی مرزکش استحکام و قدرت بالاتری دارد و در مرزکش های سنگین کار که دارای عمق کاری بیشتر و دیسک های با قطر بزرگتر هستند استفاده می شود. مرزکش های با پایه قوطی در کل جزء مرزکش های سنگین می باشند که تراکتور با توان بالاتری هم برای کشش آن مورد نیاز است.
دیسک مرزکش را می توان جزء مهمترین قطعات یدکی مرزکش به حساب آورد. مرزکش دارای دو عدد دیسک یا پره می باشد که اینها به وسیله بلبرینگ به پایه متصل شده اند و رو به روی هم قرار گرفته اند. مرزکش تحت تأثیر وزن خود به درون خاک نفوذ کرده و کشیده می شود. با کشش مرزکش، این دو دیسک مرزکش به چرخش در می آیند و با توجه به اینکه انتهای آنها به صورت همگرا می باشد خاک را در وسط خود می ریزند و منجر به ایجاد پشته در فاصله بین خود می شوند. عوامل مختلفی بر حجم و ابعاد پشته تأثیر گذار است که می توان به وزن دستگاه و فاصله بین پره ها اشاره کرد. وزن کل مرزکش هر چه بیشتر باشد، پره ها بیشتر در زمین فرو می روند و بیشتر خاک جابه جا می کنند و در نتیجه پشته بزرگتری را ایجاد می کنند. البته در این حالت کشش مرزکش هم نیاز به توان بیشتری پیدا می کند. فاصله بین پره ها در مرزکش معمولا قابل تغییر می باشد. مرزکش طرح قدس معمولا به مرزکش های گفته می شود که در آن فاصله بین پره ها قابل تغییر می باشد. در این نوع مرزکش با بازکردن پیچ های اتصال پایه به شاسی، پایه روی شاسی می تواند تغییر مکان بدهد و بدین ترتیب فاصله بین پره ها تنظیم می شود. فاصله بین پره ها هر چه بیشتر باشد پشته پهن تری ایجاد می شود و عرض بیشتری دارد و هر چه کمتر باشد عرض پشته کمتر و در عوض قله مرتفع تری دارد.
پره های جزء قطعات فرسایش در مرز کش هستند و سایش آنها منجر می شود که به تدریج قطر آنها کمتر شده و کوچکتر شوند. چون این قطعات به طور مستقیم با خاک درگیر هستند و خاک هم جزء ساینده ترین مواد در طبیعت می باشد. دو مدل پره در بازار رواج بیشتری دارد که مربوط به کشور سازنده آن می شود. پره های ایرانی و خارجی. پره های ایرانی ارزانتر بوده و البته از جنس ضعیف تری هم هستند و نسبت به خارجی زودتر دچار سایش می شوند. پره های ایرانی معمولا روی پایه های ناودانی هم نصب می شوند. پره های خارجی که معمولا پره های ترک هستند جنس سخت و مقاوم به سایشی دارند که منجر به دوام وعمر طولانی تر آنها می شود. البته پره های خارجی مرزکش گران تر هم هستند. پره های خارجی معمولا روی پایه های قوطی نصب می شوند. به دلیل وجود این پره های در مرزکش، به مرزکش بشقابی یا مرزکش دیسکی هم معروف هستند.
از جمله قطعات یدکی مرزکش، بلبرینگ مرزکش و کاسه نمد مرزکش می باشد. بلبرینگ های مرزکش چون در معرض گرد و خاک زیادی هستند احتمال خرابی بیشتری نسبت به دیگر قطعات مرزکش دارند. همین طور سرویس و نگهداری بلبرینگ از اهمیت بالایی برخوردار است و باید هر چند وقت یکبار گریسکاری شوند.