لیور دنده تراکتور
برای کنترل سرعت در دستگاه های خودگردان از جعبه دنده ها استفاده می شود. جعبه دنده ها بر اساس دستگاهی که کار می کند، در ابعاد، اندازه و تعداد دنده در مدل های مختلف ساخته می شود. جعبه دنده ها وظیفه ای که دارند، کنترل سرعت در دستگاه می باشد که این دستگاه بر چه اساسی و در چه جایگاهی و با چه سرعتی نیاز به تعویض دنده دارد.
جعبه دنده های خودرو باید توانایی انتقال سرعت های زیاد را داشته باشند و همزمان در سرعت های بالا توانایی تعویض دنده را داشته باشند ولی جعبه دنده های تراکتور ها در سرعت های پایین کار کرده و قدرت زیادی را باید انتقال دهد و تعویض دنده ی آن نیاز به تعویض سریع دنده ندارد. همچنین تعداد دنده در تراکتور زیاد بوده و برای کمتر کردن تعداد دنده ها، از دنده های کمک سبک و سنگین استفاده می شود و تعداد دنده های سبک و سنگین افزایش داده تا اینکه بتوان از سرعت های مختلف استفاده کرد.
جعبه دنده ی تراکتور 285 دارای دو عدد لیور دنده بوده که لیور دنده ی کوچک برای انتخاب دنده ی سبک، خلاص و سنگین می باشد. که در زمان انتخاب دنده باید سبکی یا سنگین بودن دنده نیز انتخاب شود. این لیور دنده تراکتور از نظر سایز کوتاه تر از لیور دنده ی دیگر می باشد. فقط در سه حالت؛ 1- حالت خلاص 2- حالت سنگین 3- حالت سبک می تواند کار کند. در حالت خلاص تراکتور بدون حرکت بوده و در حالت سنگین تراکتور کند حرکت می کند. در حالت سبک نیز سرعت تراکتور زیاد شده و تعویض دنده ها به صورت خطی از بالا به پایین می باشد.
لیور دنده ی بزرگ در جعبه دنده ی تراکتور های 285 می تواند در شش حالت؛ 1- حالت خلاص 2- حالت دنده یک 3- حالت دنده ی دو 4- حالت دنده ی سه 5- حالت دنده ی چهار 6- حالت دنده ی پنج (عقب) کار کند. در حالت اول لیور دنده تراکتور به سمت چپ و راست حرکت دارد و تراکتور بدون حرکت است. در حالت دنده ی یک، تراکتور با سرعت کمی شروع به حرکت می کند. در حالت دنده های دو و سه و چهار تراکتور به ترتیب افزایش سرعت می دهد. در حالت پنجم یا همان دنده عقب تراکتور با سرعت پایین و معکوس حرکت می کند. برای افزایش دنده های تراکتور از دنده ی سبک و سنگین استفاده شده که اگر لیور کوچک بر روی دنده ی سنگین و لیور بزرگ روی دنده ی یک قرار گیرد کمترین سرعت از جعبه دنده خارج می شود و اگر لیور کوچک در حالت سبک قرار گیرد و لیور دنده ی بزرگ در حالت دنده ی چهار قرار گیرد بیشترین سرعت از جعبه دنده خارج می شود. در بین این دو سرعت می توان از دنده های مختلف استفاده کرد تا سرعت مورد نظر برای دستگاه بدست آید. در زیر لیور دنده ی بزرگ از یک فنر استفاده شده تا لیور دنده تراکتور در زمان خلاص بودن، لقی زیادی نداشته باشد و در برخی مواقع با شکستن لیور دنده تراکتور احتمال افتادن این فنر درون جعبه دنده وجود داشته که باید تراکتور بدون حرکت تا زمان خروج این فنر از جعبه دنده، باقی بماند. در این جعبه دنده، با مجموعه دنده عقب در ده حالت می تواند حرکت کند.
لیور های تعویض دنده از اصلی ترین قطعات جعبه دنده ها می باشد به این خاطر که تعیین دنده ها با لیور دنده صورت می گیرد. در مدت زمان کارکردن جعبه دنده احتمال خورده شدن قسمت سری لیور دنده تراکتور وجود دارد. شکستن لیور دنده تراکتور 285 نیز مرسوم می باشد. به این دلیل که دنده ها به صورت کشویی درون جعبه دنده قرار دارد و هیچ گونه محافظ دنده وجود ندارد.
لیور دنده ها در تراکتور های 475، برای تقسیم بندی سرعت تراکتور به تعداد بیشتر در این تراکتور از سه عدد لیور دنده تراکتور استفاده شده است که این لیور ها دو عدد لیور برای سبک و سنگین بودن دنده، استفاده شده و یک عدد آن برای انتخاب دنده ی یک، دو، سه و عقب می باشد. لیور دنده ای که ارتفاع آن از همه کوچک تر بوده و سه حالت سبک، خلاص و سنگین دارد. لیور دنده ی با ارتفاع متوسط نیز دارای سه حالت سبک، خلاص و سنگین می باشد. لیور دنده ی بزرگ دارای پنج حالت؛1- حالت خلاص 2- حالت دنده ی یک 3- حالت دنده ی دو 4- حالت دنده ی سه 5- حالت دنده عقب می باشد. در این جعبه دنده، سرعت تراکتور با مجموعه دنده عقب در شانزده حالت می تواند حرکت کند. در داخل این جعبه دنده از دنده های سنکرونیزه استفاده شده است تا در زمان حرکت بتوان دنده ها را به آسانی تعویض نمود و امکان شکستن لیور دنده تراکتور در این مدل خیلی کمتر می باشد ولی خوردگی لیور دنده باعث سخت تر تعویض شدن دنده می شود. که با تعویض لیور دنده تراکتور این مشکل حل می شود.
لیور دنده ها در تراکتور های 399،دارای سه عدد لیور دنده که لیور های کوچک برای تعیین دنده ی سبک و سنگین استفاده شده است. یک عدد لیور دنده ی بزرگ برای انتخاب دنده ی یک، دو، سه و عقب می باشد. لیور دنده ای که ارتفاع آن از همه کوچک تر است، سه حالت سبک، خلاص و سنگین دارد. لیور دنده ی با ارتفاع متوسط نیز دارای سه حالت سبک، خلاص و سنگین می باشد. لیور دنده ی بزرگ دارای پنج حالت می باشد؛1- حالت خلاص 2- حالت دنده ی یک 3- حالت دنده ی دو 4- حالت دنده ی سه 5- حالت دنده عقب. در این جعبه دنده، سرعت تراکتور با مجموعه دنده عقب در شانزده حالت می تواند حرکت کند. در صورت خوردگی لیور دنده ی بزرگ، دنده ی یک، دو و سه به سختی تعویض یا خلاص می شوند. که با تعویض لیور دنده ی بزرگ، این مشکل حل شدنی است. این مدل لیور دنده ها از قسمت پایه ی لیور دنده، قابلیت تنظیم به هر چهار جهت بالا، پایین، چپ و راست را دارد.
در جعبه دنده ها برای تعویض دنده باید از لیور دنده های مخصوص همان جعبه دنده استفاده شود تا اینکه دنده ها به آسانی تعویض شوند. سایز لیور دنده ها و جهت انحنا لیور ها، بسته به نوع تراکتور ها در اشکال مختلف ساخته می شوند تا به راننده امکان تعویض دنده به آسانی انجام شود.