قطعات چاله کن

یک مدل چاله کن تراکتوری چهاربازو

چاله کن جزء ادواتی در کشاورزی است که کار چاله کنی را برای کشاورزان خیلی راحت می کند. چاله کن مخصوصا در باغات کاربرد دارد جایی که باغداران مجبور هستند برای غرس نهال یا چالکود، اقدام به ایجاد چاله در باغ بنمایند. چاله کن تراکتوری یک چاله کن قوی و سنگین نسبت به چاله کن دستی می باشد که برای حفر چاله های بزرگ به کار می رود. چاله کن تراکتوری از قطعاتی مثل شاسی، گاردان، گیربکس و مته ساخته شده است. توان دورانی محور خرمنکوب از طریق گاردان به گیربکس انتقال می یابد. در گیربکس سرعت دورانی کمتر شده و در عوض گشتاور و قدرت بیشتر می شود. دوران سپس از گیربکس به مته منتقل می شود. از جمله نکات کاربردی در رابطه با کار کیفیت قطعات چاله کن مطرح می باشد می توان به این موارد اشاره کرد. شاسی چاله کن با مقطع قوطی صنعتی و جوش C02 دارای استحکام بالایی می باشد. زاویه کاری گاردان بیشتر از 40 درجه نسبت به افق نباشد تا لرزش و استهلاک قطعات زیاد نشود. جنس مارپیچ و سرمته و ناخن چاله کن هم باید سخت و ضد سایش باشند تا در خاک دچار فرسایش نشود.

کاربرد چاله کن

چاله کن یکی از ادواتی است که در زراعت و باغبانی کاربرد دارد. از این دستگاه برای حفر گودال یا چاله به اندازه های متفاوت استفاده می شود. گودال هایی که چاله کن ایجاد می کند کاربری های متفاوتی دارد. مهمترین استفاده از این گودال ها، کاشت درختان و یا ایجاد چالکود در باغات می باشد ولی استفاده های دیگری از جمله نصب لوله یا تیر در ایجاد فنس هم دارد. چاله کنی در زمین های مختلف و باغات ایجاد چاله می کند و انواع متفاوتی دارد. چاله کن در واقع مثل یک مته اما در ابعاد بزرگ می باشد و از همین روی به چاله کن، مته چاله کن هم گفته می شود. انواع مختلف چاله کن با توجه به نوع وجنس خاک، ابعاد چاله مورد نیاز و وسایل در دسترس کشاورز تعیین می شود.

انواع چاله کن ها

به طور کلی چاله کن ها به دو دسته چاله کن دستی و چاله کن تراکتوری تقسیم بندی می شوند. چاله کن دستی یک چاله کن کوچک و سبک می باشد که برای ایجاد چاله های کوچک به کار می رود و در مقابل چاله کن تراکتوری، یک چاله کن بزرگ و سنگین می باشد که برای ایجاد چاله های با قطر و عمق زیاد به کار می رود. چاله کن دستی نیرو و توان خود را برای به چرخش درآوردن مته از یک موتور کوچک که روی خود چاله کن قرار گرفته تأمین می کند. این موتور می تواند یک موتور بنزینی، دیزلی و یا برقی باشد. چاله کن دستی با نیروی دست اپراتور جا به جا و کنترل می شود. البته نوع یک نفره و دو نفره آن هم موجود می باشد که به ترتیب توسط یک نفر یا دو نفر کنترل می شوند. نوع دو نفره چاله کن بزرگتر و سنگین تری بوده و همچنین چاله های بزرگتری ایجاد می کند ولی نیازمندی به دو نفر نیروی انسانی از محدودیت های آن می باشد. همانطور که بیان شد چاله کن دستی از نظر موتور، انواع مختلفی دارد. چاله کن با موتور برقی را می توان به عنوان سبک ترین چاله کن معرفی کرد که برای چاله های سبک به کار می رود و البته از جمله مزایای آن می توان به صدای کمتر و ایجاد آلودگی کمتر اشاره کرد که این ویژگی ها آن را برای کار در مناطق مسکونی مناسب کرده است. چاله کن دستی با موتور دیزلی یا بنزینی، چاله کن های پرقدرت تری هستند که با اینکه مقداری آلودگی تولید می کنند اما برای ایجاد چاله در زمین های سخت و مخصوصا در کارهای کشاورزی که معمولا برق به راحتی در دسترس نمی باشد، بسیار کارایی دارند و مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین کسانی از کشاورزان که دارای زمین یا باغ با مساحت کوچک می باشند و همینطور فاقد تراکتور هستند، ترجیح می دهند که از چاله کن های دستی بهره ببرند. 

گروه دوم چاله کن ها، چاله کن های تراکتوری می باشند. چاله کن تراکتوری کاملا به صورت مکانیزه عمل می کند و هیچ نیازی به دخالت انسانی ندارد. با سوار شدن به اتصال سه نقطه تراکتور، کنترل و جا به جا می شود و از محور تواندهی تراکتور برای چرخش خود نیرو می گیرد. دو نوع چاله کن تراکتوری به لحاظ سبک کلی کار وجود دارد. چاله کن مکانیکی و چاله کن هیدرولیکی. چاله کن هیدرولیکی ازتوان موتور هیدرولیکی و سیستم هیدرولیک برای چرخش مته استفاده می کند و چاله کن مکانیکی از گیربکس و گاردان و قطعات کاملا مکانیکی برای چرخش مته بهره می برد. در نوع چاله کن تراکتوری مکانیکی، توان پی تی او از طریق چهار شاخ و گاردان به گیربکس چاله کن انتقال می یابد. چاله کن تراکتوری، چاله کن های سنگینی بوده که برای ایجاد چاله های با قطر و عمق زیاد کاربرد دارند. توان دورانی از پی تی او به گاردان، سپس به گیربکس و بعد از آن به مته انتقال می یابد. سرعت دوران در گیربکس کم شده و گشتاور و قدرت آن زیاد تر می شود تا مته بتواند بر سختی خاک غلبه کند. در چاله کن یک مکانیسم ایمنی پیش بینی شده تا وقتی مته در داخل خاک گیر کرد یا به مانعی برخورد کرد از گیربکس، شافت ها و حتی گیربکس تراکتور محافظت شود و به آنها آسیبی نرسد. این مکانیسم ایمنی عبارتست از یک پیچ برشی که در محل اتصال مته قرار دارد. پیچ برشی از جنسی ضعیف تر از دیگر قطعات و پیچ ها درست شده است تا وقتی که حین حفاری مته به مانعی یا سنگی برخورد کرد، پیچ بریده شده و مته متوقف شود و آسیبی به دیگر قطعات نرسد.

چاله کن با شاسی متفاوت

چاله کن های تراکتور از نظر ویژگی های شاسی، به انواع تک بازو، دو بازو و چهار بازو تقسیم بندی می شوند. چاله کن به ترتیب از تک بازو تا چهار بازو سنگین تر و ابعاد آن بزرگتر می شود و برای ایجاد چاله های بزرگ تر به کار می رود.

قطعات چاله کن تراکتوری

در ادامه این مقاله غالبا به توضیحات پیرامون چاله کن تراکتوری پرداخته می شود و چاله کن های دستی فعلا در همان حد گفته شده، کفایت می شود. چاله کن تراکتوری از قطعات یدکی ریز و درشت زیادی تشکیل شده است. به طور کلی می توان گفت قطعات یدکی چاله کن از چند قطعه بزرگ شامل شاسی، گاردان، گیربکس و مته تشکیل شده است. که تعدادی از اینها مثل مته خود از قطعات کوچکتری مثل مارپیچ، سرمته و ناخن تشکیل شده است. 

اگر از ابتدا اقدام به توضیحات بیشتر در رابطه با قطعات یدکی چاله کن تراکتوری شود، اولین قطعه شاسی چاله کن می باشد. شاسی چاله کن مهمترین نقش را در استحکام و دوام چاله کن دارد. دیگر قطعات از قیبل گیربکس و مته به شاسی متصل می شوند و همچنین تنش های کاری مته در درگیری با خاک، در نهایت به شاسی وارد می شود. برای استحکام بیشتر شاسی مخصوصا در چاله کن های چهار بازو معمولا آنها را از قوطی صنعتی می سازند تا دوام لازم را داشته باشد و دچار کجی یا شکستگی نشود. ابعاد و ضخامت قوطی هم هر چه بیشتر باشد، دارای استحکام بیشتری است. یک مورد دیگر که روی قدرت شاسی تأثیر مهمی دارد، نوع جوشکاری است که در آن استفاده شده است. جوش های سی او دو (CO2) معمولا دوام بیشتری از جوش های برق معمولی دارند.

قطعه دیگر چاله کن تراکتوری گاردان یا کاردان می باشد. گاردان چاله کن قطعه ای بسیار پرکاربرد می باشد در ادوات کشاورزی که طرز کار آنها به صورت دورانی و بر مبنای توان چرخشی می باشد. گاردان یک شافت یا مقطع گوشه دار یا غیرگرد می باشد که توان را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل می کند. گاردان یک شافت دو تکه می باشد که داخل یکدیگر فرو می روند و این ویژگی کمک می کند تا طول آن در یک حدی متغیر باشد تا به طور مثال در سر پیچ ها با مشکل مواجه نشود. گاردان در چاله کن از یک طرف به محور خرمنکوب تراکتور که یک شافت شش خار است متصل می شود و از طرف دیگر هم به گیربکس چاله کن متصل می شود. در دو سر گاردان چاله کن چهار شاخی قرار دارد که یک اتصال مفصلی را فراهم می کند تا گاردان بتواند در جهت های مختلف زاویه بگیرد. البته زاویه گرفتن گاردان در جهت بالا و پایین محدود می باشد. به این شکل که نسبت به حالت افقی، بیشتر از 25 تا 40 درجه نمی تواند بالا یا پایین به صورت زاویه دار، کار کند. چون لرزش زیادی میگرد و در نتیجه چاله کن عملکرد مطلوبی نخواهد داشت بعلاوه اینکه قطعات نیز زودتر مستهلک می شوند. نکته مهمی که در رابطه با گاردان وجود دارد، ایمنی و خطر آن برای سلامتی می باشد. یکی از مخاطره آمیزترین قطعات یدکی کشاورزی گاردان می باشد که به سبک کار و ساختار آن مربوط می باشد. گاردان حتما باید همراه با حفاظ مورد استفاده قرار بگیرد و حین کار، با لباس گشاد به آن نزدیک نشوید.

قطعه بعدی از چاله کن، گیربکس می باشد. گیربکس چاله کن سرعت دورانی را که از گاردان می آید کم می کند بعلاوه آنکه جهش چرخش را هم به سمت پایین تغییر می دهد و به مته چاله کن انتقال می دهد. سرعت چرخش شافت پی تی او و گاردان معمولا 540 دور بر دقیقه می باشد که این سرعت برای مته بالا می باشد. گیربکس چاله کن با کاهش این سرعت، گشتاور و قدرت مته را زیاد می کند تا بهتر و قوی تر بتواند حفاری کند. مطلب مهمی که باید در رابطه با گیربکس لحاظ شود بحث روغنکاری یا روانکاری آن می باشد. چون در گیربکس، دنده ها به صورت درگیر با هم کار می کنند معمولا باید از لحاظ روغن چک بشوند و تا دوسوم آن از روغن پر باشد.

گیربکس مته چاله کن در شکل نشان داده شده است

از جمله دیگر قطعات مته چاله کن، مارپیچ یا هلیس می باشد. مارپیچ چاله کن به صورت مستقیم با خاک درگیر می شود و با چرخش خود و نیروی وزن و هیدرولیک تراکتور به طرف پایین می رود. مارپیچ چاله کن به نوعی یک شافت می باشد که روی محیط آن یک ورق به صورت هلیسی از بالا تا پایین جوش خورده است. چاله ایجاد شده در زمین متناسب با قطر و ارتفاع مارپیچ می باشد. هرچه گام مارپیچ کوچکتر باشد، پرقدرت تر و با صلابت تر کار می کند. مارپیچ ها دارای پیچ برشی هم می باشند که توضیح ان داده شد. مارپیچ های موجود در بازار با قطر های 35، 45 و 60 سانتیمتر می باشند و چاله هایی به همین قطر را هم ایجاد می کند.  روی نوک مارپیچ یک سرمته قرار گرفته است که خود آن هم حالت مخروطی و مارپیچی ریزی دارد. سر مته در نوک مارپیچ، اولین قطعه ای است که با خاک سخت درگیر می شود. به همین دلیل سختی و استحکام آن از اهمیت بالایی برخوردار است. روی لبه انتهای مارپیچ که پایین قرار گرفته و با خاک سخت درگیر است یک سری ناخن هایی نصب می شود. این ناخن ها چون در خاک کار می کنند از جنس سختی ساخته می شوند تا در مقابل سایش خاک، مقاومت کنند. ضمن اینکه یک قطعه مصرفی و قابل تعویض هستند.

مارپیچ، ناخن ها و سرمته چاله کن در شکل نشان داده شده اند

تا اینجا توضیحی بر قطعات یدکی چاله کن و ویژگی های آن بیان شد. اما یک سری نکات در هنگام خرید قطعات یدکی وجود دارد که باید به آن دقت شود. اول اینکه قطعات یدکی اصل باشند و حتی الامکان قطعه ای خریداری شود که مربوط به طراح اول و سازنده ابتدایی قطعه باشد. ویژگی بعدی جنس و دوام و کیفیت قطعات است که باید توسط متخصصان تعیین شود. مورد بعدی در دسترس بودن قطعه است که باید در همه جا و مواقع مورد نیاز به راحتی در دسترس باشد تا کار کشاورزی دچار وقفه و در نتیجه ضرر و زیان نشود. مورد آخری که می توان گفت برای بحث قطعات حائز اهمیت است، گارانتی قطعات یدکی می باشد. قطعات یدکی باید دارای یک ضمانت معتبر باشند تا اگر عیب یا نقصی داشتند بتوان بدون دغدغه خاصی اقدام به پیگیری نمود.

تیم بنوان با بهره گیری از تیم مجرب و متخصص خود اقدامات خوبی را در جهت شناسایی قطعات با ویژگی های مطلوب گفته شده ارائه می کند و راهنمایی و مشاوره مطمئنی را در دسترس کشاورزان عزیز قرار می دهد.