وجین کن دوار (فوکای دوار)- کج بیل دوار

وجین کن دوار یک وسیله معروف و موثر وجین و سله شکنی می باشد. در مقایسه با کولتیواتورهای ردیفی که تیغه های پنجه غازی یا بیلچه ای دارند ساده تر و ارزان قیمت هستند که می توانند با سرعت بیشتری هم کار کنند. وجین کن دوار از دو گروه چرخهای دندانه دار مخصوص تشکیل شده است. یک گروه از چرخ ها در عقب گروه دیگر قرار گرفته است و فاصله آنها از یکدیگر به طریقی است که دندانه های چرخ¬های گروه عقب به طرف جلو آمده و بین چرخ های گروه جلو قرار می گیرند. نوک های دندانه های وجین کن دوار تقریبا به طور عمود وارد خاک می شوند و در حالی که رو به عقب قرار می گیرند از خاک در می آیند و با حرکت بلندکننده خود سله ها را شکسته و علفهای هرز را بیرون می کشند.

وجین کن های بزرگتر از چندین واحد وجین کن که به یکدیگر متصل گردیده اند تشکیل شده است به طوریکه هر واحد می تواند پستی ها و بلندی های خاک را دنبال کند.
مؤثرترین کاربرد وجین کن دوار موقعی است که محصول خوب رشد کرده ( طول گیاه به حداقل 5 سانتیمتر رسیده) علفهای هرز تازه سبز شده و سله نازکی روی خاک بوجود آمده باشد. از این وجین کن می توان قبل از سبز شدن محصول برای دفع علف های هرز و سله شکنی هم استفاده کرد. سرعت حرکت ممکن است بین 11 تا 19 کیلومتر بر ساعت باشد. البته سرعت حرکت حداقل 7 کیلومتر بر ساعت برای بسیاری از وجین کن های دوار توصیه می شود. سرعت بسیار زیاد ممکن است باعث پاره کردن و جداکردن برگها از گیاه و ریشه کن کردن گیاه گردد. در هنگام کار با وجین کن دوار، تنظیمات در مزرعه به منظور انجام عملیات صحیح دستگاه، مخصوصا جهت آسیب نرسیدن به گیاه اصلی ضروری است. وجین کن دوار باید برای عمق کار 5/2 سانتیمتر استفاده شود.

کولتیواتور ردیفی دوار ( کولتیواتور دوار )- کولتیواتور غلطان

کولتیواتور غلطان شبیه وجین کن دوار دارای چرخ های دندانه دار مخصوصی که در سطح خاک کار می کنند می باشد. در مقایسه با وجین کن دوار، دندانه های چرخ های کولتیواتور دوار در هنگام چرخش از پشت با زمین تماس داشته و دارای دندانه های انحناء دار تیز می باشند. این چرخ ها به صورت گروهی سوار می شوند به طوری که می توان در صفحات عمودی و افقی آنها را زاویه داده و بدین ترتیب خاک را به طرف ردیف ها ریخته یا از کنار آنها دور کرد. خاک دهی پای بوته در محصولات ردیفی موجب افزایش محصول می گردد. لازم به ذکر است در صورت عمود قرار گرفتن تیغه های کولتیواتور غلطان، هیچ خاکی به کنار بوته ها جابجا نمی شود.

از این کولتیواتورها برای وجین و سله شکنی محصولات ردیفی مانند ذرت و چغندر قند استفاده کرد. از گروه های دوار می توان برای مخلوط کردن ردیفی کودشیمیایی در هنگام بذرکاری استفاده کرد. چنانچه گروه های دوار طوری تنظیم شوند که تمام سطح خاک را بپوشانند، از آنها می توان برای مخلوط کردن کود شیمیایی دست پاش استفاده کرد. شکل دندانه های چرخ ها طوری است که با گردش چرخ هنگام جلو رفتن کولتیواتور علف های هرز کوچک را ریشه کن کرده و علف های هرز بزرگ را فقط قطع کرده و سله خاک را کاملا خرد می کند. برای کنترل بهتر علف های هرز و حفاظت محصول، گروه ها را می توان طوری تنظیم کرد که مقدار نسبتا زیادی خاک را داخل ردیف ها درپای بوته ها بریزد. این ماشین را میتوان برای نوسازی و تهیه بستر بذر به کار برد. با توجه به کارایی کم این دستگاه در دفع علف های هرز، لازم است که یک تیغه پنجه غازی در پشت آن جهت تکمیل کار کولتیواتور غلطان به کار رود.

نکته مهمی که وجود دارد این هست که وجین کن دوار، کولتیواتور دوار و پنجه غازی ها (بیلچه ای ها) به ترتیب بر حسب بلندی گیاه محصول مورد استفاده قرار می گیرند. وجین کن وقتی که گیاه خیلی کوچک است و حتی هنوز سبز نشده تا ارتفاع 5 سانتیمتر مورد استفاده قرار می گیرد و بقیه تا ارتفاع 76 تا 91 سانتیمتر.

تنظیمات عمومی و شرایط کار با کولتیواتورها؛

در ادامه بررسی انواع کولتیواتورها و تنظیمات آنها، وارد بخش دوم یعنی تنظیمات می شویم و با اینکه کولتیواتورها ظاهر ساده ای دارند اما یک سری مواردی از تنظیمات آنها که نقش مهمی در کارایی آنها دارد در ادامه بیان می شود.

• تنظیم عمق کار:

در صورت وجود چرخ های تنظیم، عمق کار را می توان با این چرخ ها تنظیم نمود. در غیر این صورت باید تیغه های کولتیواتور طوری تنظیم شوند که نفوذ عمودی تیغه ها در حد مناسبی باشد طوری که تیغه ها تمایل به نفوذ زیاد در خاک نداشته باشند. عمق کار در مورد کولتیواتورهای پنجه غازی و هلالی 5 تا 10 سانتیمتر، وجین کن دوار 5/2 سانتیمتر و کولتیواتور غلطان 5 سانتیمتر توصیه می شود. در بعضی از کولتیواتورها برای کمک به نفوذ در زمین های سخت از فشار فنر استفاده می شود.

انواع شاخه ها در کولتیواتور شاخه ای

انواع مختلفی دارند که عبارتند از شاخه با ضامن فنری، که بر خورد با مانع بر فشار فنر غلبه می کند و پس از عبور از مانع به صورت اتوماتیک به جای خود برمیگردد.

دو مدل دیگر هم از انواع شاخه ها هستند که به صورت ضامن اصطکاکی و تیغه فنردار هستند که برای موانع کوچک در زمین کاربرد دارد.

تنظیمات کولتیواتور شاخه ای

به منظور انجام عملیات دقیق کنترل علف های هرز ا این نوع کولتیواتورها و جهت کاهش آسیب به گیاه اصلی انجام تنظیمات زیر روی کولتیواتور ضروری است.

• تنظیم فاصله شاخه ها:

شاخه ها باید طوری روی شاسی سوار شوند که همخوانی مناسبی با جوی و پشته های محصول داشته باشند. بنابراین بوسیله شل کردن پیچ و مهره شاخه ها بر روی شاسی، نوک تیغه های آنها باید به طور دقیق در وسط جوی ایجاد شده قرار بگیرد.

• تنظیم زاویه نفوذ تیغه:

این تنظیم بیشتر در مورد کولتیواتور شاخه ای با تیغه پنجه غازی کاربرد دارد. در این تنظیم باید نوک تیغه کمی به سمت پایین متمایل باشد. تصویر زیر طرز صحیح قرار گرفتن تیغه را نشان می دهد.

• سرعت پیشروی:

سرعت پیشروی از جمله مواردی است که هم روی مساحت طی شده در طی روز اثر گذاشته و هم در خسارت رساندن به گیاه حائز اهمیت است. سرعت های کم موجب کاهش مساحت کار شده و سرعت های زیاد موجب بروز خسارت یا صدمه زدن به بوته های محصول خواهد شد. با توجه به تحقیقات به عمل آمده سرعت حدود 7 تا 8 کیلومتر در ساعت برای کار با کولتیواتور پنجه ای مناسب است.

برای تنظیم سرعت پیشروی مطلوب، راننده باید سعی کند این سرعت را ثابت نگه دارد. برای این منظور استفاده از دنده مناسب و استفاده از گاز دستی در هنگام انجام عملیات توصیه می شود. تنظیم دنده مناسب به منظور دستیابی به سرعت مطلوب، باید قبل از انجام عملیات، در حاشیه مزرعه صورت گیرد.