بر خلاف درایو (محرک) های اصطکاکی (محرک تسمه و طناب)، هر دو انتقال توان زنجیری یا دنده ای از نوع درگیری مکانیکی هستند زیرا نیرو از طریق درگیری و جداسازی متوالی منتقل می شود. در محرک زنجیره ای، یک زنجیر بی پایان از چرخ دنده های محرک و محورهای متحرک عبور می کند که به نوبه خود انعطاف پذیری را به سیستم وارد می کند. می توان از آن برای انتقال نیرو با فاصله کوتاه تا متوسط استفاده کرد. اگر چه بدون لغزش است، اثر چند ضلعی، این درایو را از ارائه نسبت سرعت ثابت محدود می کند. محرک دنده ای، از سوی دیگر، به دلیل عدم وجود هر عنصر انعطاف پذیر میانی، یک محرک سفت و سخت است. برای انتقال قدرت در مسافت های کوچک مناسب است و به عنوان یک محرک مثبت عمل می کند. تفاوت های مختلف بین انتقال توان زنجیری یا دنده ای در جدول در زیر آورده شده است.

تفاوت های بیشتر بین انتقال توان زنجیری یا دنده ای

1. در محرک زنجیری، یک عنصر میانی (یعنی زنجیر) چرخ دنده های محورهای محرک و متحرک را به هم متصل می کند. چنین عنصر واسطه ای در چرخ دنده ها وجود ندارد. دنده های چرخ دنده های محرک و متحرک به طور مستقیم با هم درگیر می شوند.
2. زنجیرها یک محرک انعطاف پذیر به دلیل وجود خود زنجیر هستند. در مقابل دنده ها یک محرک صلب و سخت هستند زیرا هیچ پیوند قابل انعطافی وجود ندارد.
3. محرک زنجیری می تواند ارتعاشات را خنثی کند و واحد محرک را از خرابی و سایش محافظت کند. در حالی که محرک دنده ای نمی تواند از سیستم در برابر لرزش محافظت کند.
4. محرک زنجیری برای انتقال نیرو و حرکت در فاصله کوتاه تا متوسط مرکز تا مرکز مناسب است. دنده ها برای انتقال قدرت و حرکت در مسافت کوتاه ترجیح داده می شود.
5. محرک زنجیری را نمی توان برای شفت های غیر موازی استفاده کرد. اما چرخ دنده های خاصی وجود دارند که فقط برای شفت های غیر موازی در نظر گرفته می شوند.
6. با محرک زنجیری، شافت محرک و متحرک در یک جهت می چرخند. اما با دنده ها، شافت محرک و متحرک در جهت مخالف می چرخند.
7. محرک زنجیری محرک مثبت واقعی نیست. اگرچه عاری از لغزش است، اما نسبت سرعت بین محرک و متحرک ممکن است به دلیل اثر چند ضلعی متفاوت باشد. اما دنده محرک مثبتی ارائه می دهد و نسبت سرعت ثابت می ماند.
8. محرک زنجیری برای کاهش سرعت به میزان بسیار بالا مناسب نیست. در حالی که محرک چرخ دنده را می توان برای کاهش سرعت به نسبت کم تا زیاد استفاده کرد.
9. زنجیرها اگرچه به روانکاری منظم نیاز دارد، ولی در کل محرک زنجیری به روغن کاری کامل نیاز ندارد. اما چرخ دنده ها برای عملکرد روان و عمر طولانی، نیاز به روغن کاری کامل دارد.

وجود عنصر میانی و انعطاف پذیری: انتقال توان مکانیکی را می توان بر اساس وجود یا عدم وجود پیوند میانی طبقه بندی کرد. محرک انعطاف پذیر محرکی است که در آن یک اتصال میانی انعطاف پذیر بین محرک و متحرک وجود دارد. محرک های تسمه، زنجیر و طناب به دلیل وجود تسمه، زنجیر و طناب به ترتیب به عنوان پیوند میانی بین دو شفت، نمونه هایی از محرک انعطاف پذیر هستند. چنین پیوندی باعث ایجاد انعطاف پذیری در واحد محرکه می شود و بنابراین می توان از آنها برای انتقال نیرو در مسافت های طولانی استفاده کرد. از سوی دیگر، هنگامی که چنین پیوند میانی وجود نداشته باشد، آن محرک مکانیکی به عنوان محرک صلب نامیده می شود. چرخ دنده نمونه ای از محرک صلب است زیرا دو چرخ دنده سفت و سخت از طریق دندانه های خود در تماس مستقیم هستند. هیچ عنصر واسطه ای در بین دو دنده لازم نیست زیرا مستقیماً جفت می شوند.

میرایی و جذب ارتعاش: یکی از مزیت های هر محرک انعطاف پذیر توانایی آن در میرایی ارتعاشات است. معمولاً واحد محرک مانند پرایم موور ارتعاشات محدود و قابل تحملی تولید می کند. با این حال، واحد ماشین ممکن است به طور نامطلوبی لرزش بیش از حد ایجاد کند. بارگذاری ضربه ای، نیروی نامتعادل، اتصالات شل، قطعات محرک و قطعات شکسته یا آسیب دیده منابع اصلی ارتعاش در واحد ماشین هستند. چنین ارتعاشی با دامنه بالا، اگر به محرک اصلی منتقل شود، می تواند باعث آسیب شدید شود. در هر محرک انعطاف پذیر، عنصر انعطاف پذیر میانی می تواند ارتعاش را به طور ذاتی خنثی کند. به دلیل عدم وجود هر گونه پیوند میانی در محرک صلب، ارتعاش در واحد ماشین به محرک اولیه منتقل می گردد. بنابراین یک محرک زنجیری می تواند واحد متحرک را ایمن کند اما یک محرک دنده ای نمی تواند آن را از ارتعاشات نامطلوب بیش از حد محافظت کند.

فاصله ترجیحی انتقال نیرو: هدف اصلی هر محرک مکانیکی انتقال حرکت و توان از شفت محرک به شفت متحرک است. فاصله بین محورهای محرک و متحرک ممکن است بر اساس عوامل متعددی مانند چیدمان قطعات، در دسترس بودن فضا، مسائل ایمنی و غیره متفاوت باشد. هر محرک مکانیکی برای طیف وسیعی از فاصله شفت مناسب است. محرک زنجیری را می توان برای فاصله مرکزی کوچک تا متوسط، معمولاً بین 1 تا 5 متر در یک مرحله استفاده کرد. همچنین با استفاده از تکیه گاه های هرزگرد اضافی می توان از آن برای فاصله شفت بالاتر هم استفاده کرد. از طرف دیگر، محرک دنده برای فاصله مرکزی کوچک، معمولاً زیر 1 متر ترجیح داده می شود. در غیر این صورت باید از چرخ دنده هایی با اندازه ای حجیم استفاده شود که باعث مصرف فضا و افزایش وزن سیستم می گردد. با استفاده از چرخ دنده‌های میانی هرزگرد، نیرو می‌تواند در مسافت طولانی‌تری نیز منتقل شود. با این حال، این امر باعث افزایش وزن و کاهش قدرت سیستم و در نتیجه کاهش راندمان می شود.

انتقال نیرو بین شفت های غیر موازی: محورهای محرک و متحرک ممکن است جهت گیری های مختلفی داشته باشند. آنها ممکن است (i) موازی، (ii) متقاطع، یا (iii) غیر موازی و غیر متقاطع باشند. یک محرک مکانیکی مناسب بر اساس این جهت گیری نسبی انتخاب می شود. هر سه درایو انعطاف پذیر (تسمه، زنجیر و طناب) فقط برای شفت های موازی مناسب هستند. اگرچه می توان از تسمه ها با یک چهارم چرخش برای شفت های عمود استفاده کرد، اما به دلیل محدودیت های زیاد در عمل به ندرت از آن استفاده می شود. محرک زنجیری فقط می تواند نیرو را بین شفت های موازی انتقال دهد. در مقابل اینها، محرک چرخ دنده ای را می توان برای هر جهتی از محرک و متحرک به کار برد. انواع مختلفی از چرخ دنده ها وجود دارد – هر کدام برای یک جهت خاص مناسب هستند. به عنوان مثال، چرخ دنده های خار و مارپیچ برای شفت های موازی، چرخ دنده های مخروطی برای محورهای متقاطع و چرخ دنده های حلزونی برای شفت های عمود بر هم اما غیر متقاطع ترجیح داده می شوند.

محرک مثبت: درایو مکانیکی که بتواند نسبت سرعت ثابتی را در طول کار خود ارائه دهد، درایو مثبت نامیده می شود. چنین سرعت ثابتی برای حفظ در بسیاری از کاربردها مورد نیاز است. به عنوان مثال، برش نخ در ماشین تراش، پیچ کردن خودکار، و غیره. اگرچه محرک زنجیری عاری از لغزش است، اما اثر چند ضلعی می تواند نسبت سرعت را تا حدی تغییر دهد. بنابراین به عنوان محرک مثبت در نظر گرفته نمی شود. محرک دنده ای تنها نمونه محرک مثبت است.

قابلیت کاهش سرعت: معمولاً محرک اولیه با سرعتی بسیار بالاتر از آنچه در واحد ماشین در نظر گرفته شده است می چرخد. این امر مستلزم کاهش سرعت چرخش است که می تواند توسط هر درایو مکانیکی یا محرک مکانیکی انجام شود. با این حال، هر محرک ظرفیت محدودی در کاهش سرعت دارد. یک محرک زنجیری می تواند سرعت را بین 1:1 تا 1:5 در یک مرحله کاهش دهد. از سوی دیگر، محرک دنده ای می تواند طیف وسیعی از کاهش سرعت را، معمولاً بین 1:1 تا 1:100 ایجاد کند. چرخ دنده خار و چرخ دنده اریب برای کاهش سرعت کم ترجیح داده می شود، چرخ دنده مارپیچ می تواند کاهش سرعت را به میزان متوسط ایجاد کند و چرخ دنده حلزونی می تواند کاهش سرعت با نسبت بالا را فراهم کند.