مشکلات رطوبت نامناسب خاک برای خاکورزی

در ادامه باید گفت یکی از مفاهیمی که در ارتباط با ادوات خاکورزی مطرح می باشد گاورو بودن رطوبت خاک است که یک اصطلاح قدیمی و جالب می باشد. گاورو اصطلاحی است قدیمی برای تعیین رطوبت خاکِ زمین کشاورزی. برای عملیات خاک ورزی، مخصوصا شخم زدن، رطوبت زمین باید مقدار مناسبی داشته باشد تا بهترین عملکرد را برای ما فراهم کند. حالت گاورو یعنی حالتی که با حرکت کردن گاو در زمین، نه آن قدر زمین خشک است که باعث بلند شدن گرد و خاک شود، و نه آن قدر زمین رطوبت دارد که باعث چسبیدن خاک به پای گاو شود. در حالت گاورو اگر خاک را از عمق 10 سانتی متری زمین برداریم و آن را در دست بفشاریم، خاک خرد شده و به هم نمی چسبد. برای انجام شخم با گاواهن برگردان دار، رطوبت زمین باید در حالت گاورو باشد. شخم با گاواهن برگردان در رطوبت بیش از حالت گاورو باعث تولید کلوخه های صفحه ای بزرگ شده که پس از خشک شدن، به شدت سفت و سخت می شوند. شخم با گاواهن برگردان در رطوبت کمتر از حالت گاورو باعث ایجاد کلوخه های بزرگ توپی شکل می شوند و از طرفی نفوذ گاواهن در زمین به راحتی انجام نمی گردد. شخم در زمین تر به سختی انجام می شود. چرخ های تراکتور در زمین فرو می رود و تراکتور پیش نمی رود. در مواردی که نیاز به شخم در خاک گلی باشد مثل مواردی در شخم های زمستانه که بعضا انجام می شود می توان با کم کردن باد چرخ یا سنگین کردن آن کشش تراکتور را افزایش داد. حرکت تراکتور در خاک با رطوبت بالا، منجر به تشدید فشردگی خاک هم می گردد. از طرفی اگر خاک خیلی خشک باشد مثل زمانی که گندم درو شده است و زمین آن قرار است برای کشت محصول بعدی شخم بخورد، رطوبت خاک به شدن پایین است و سطح خاک بسیار سخت است. در این حالت انجام عملیات خاکورزی منجر به مصرف انرژی فراوان، سایش بالای قطعات درگیر با خاک و از طرفی فرسایش و پودر شدن بیش از حد خاک را به دنبال دارد که در نتیجه تخریب ساختمان خاک می باشد. اما در حالت کلی توصیه می شود که شخم با گاوآهن برگرداندار یا دیسک زنی و حتی کولیتواتور زنی در زمانی انجام بشود که خاک در رطوبت گاورو باشد.

یکی از معضلاتی که خاک تر برای خاکورزی ایجاد می کند خاک چسبی می باشد. وقتی خاک به قسمت های مختلف ادوات از قبیل سوک، آینه و کفشک گاوآهن و پره های دیسک و یا سوک های کولتیواتورها می چسبد، نفوذ آنها به داخل خاک به سختی انجام شده، ادوات ممکن است به شدت سنگین شوند و در مجموع توان زیادی را برای کشش و بلندکردن آنها از داخل خاک نیاز باشد.
یکی از اهداف خاکورزی مبارزه علف های هرز می باشد که از جمله اهداف اصلی است. خاکورزی در خاک خیس علف های هرز را به صورت کامل ممکن است از بین نبرد همین طور در خاک خشک هم ریشه علف های هرز را به خوبی بالا نمی آورد و قطع شدن علف هرز از ریشه به سختی انجام می شود.
بحث رطوبتی که تا الان شد بیشتر به صورت کلی بوده و حول ادواتی مثل گاوآهن و دیسک می باشد در ادامه در رابطه با ادواتی دیگر مثل چیزل ها و روتیواتورها مطالبی ارائه می شود. چیزل ها ادواتی هستند که نسبتا برای کشاورزان جدید می باشد و به همین دلیل این نیاز احساس می شود که کشاورزان در این زمینه نیاز به آموزش بیشتری دارند.

رطوبت مناسب خاک برای کار با چیزل

چیزل با توجه به سبک کاری که دارد که خاک را برگردان نمی کند و تا عمقی به اندازه عمق کاری گاوآهن لایه های سخت خاک را می شکند و نفوذ پذیری آن را به طرز قابل توجهی ارتقاء می دهد. دو نکته در رابطه کارکرد چیزل از اهیمت بالایی برخوردار است یکی سرعت پیشروی چیزل و دیگری رطوبت خاک. در رابطه سرعت پیشروی تراکتور در هنگام کار با ادوات مختلف، می توان در مقالات دیگر مطالبی ارائه کرد. با توجه به اینکه موضوع این مقاله بحث رطوبت خاک در کار با ادوات خاکورزی می باشد، به رطوبت خاک پرداخته می شود. رطوبت خاک در هنگام کار با چیزل باید حداقلی باشد و هر چه خاک خشک تر باشد بهتر است. حتی وقتی خاک مرطوب باشد با عبور چیزل فقط یک ردی از شاخه های آن باقی می ماند و فاصله بین شاخه های متوالی که برابر 30 سانتی متر می باشد تا حد بالایی دست نخورده می ماند. این مسأله با رطوبت بیشتر خاک شدیدتر می شود ضمن اینکه کشش تراکتور هم با مشکل مواجه می گردد. از همین جا می توانیم به این مطلب پی ببریم که از توان کششی تراکتور در هنگام کار با چیزل بهتر و بیشتر استفاده می شود چون همه چرخ های تراکتور به طور کامل روی زمین شخم نخورده حرکت می کنند در حالی که در کار با گاوآهن برگرداندار یک طرفه معمولا دو چرخ راست در زمین شخم خورده می باشد. می توانیم این نتیجه را بگیریم که بسیار به جاست که بعد از برداشت گندم که زمین ها بسیار خشک هستند از چیزل برای خاکورزی اولیه استفاده کنیم. ذکر این نکته هم لازم است که چیزل به تنهای به جای گاوآهن استفاده می شود و کاربرد هر دوی این ادوات توصیه نمی شود و لازم نیست.

رطوبت مناسب خاک برای کار با روتیواتور و سیکلوتیلر

یکی از ادواتی که از نظر رطوبت کاری تا حدی در نقطه مقابل چیزل ها قرار دارند، روتیواتورها و سیکلوتیلرها می باشند. این ادوات با استفاده از توان دورانی و ضربه ای که از شافت خرمنکوب تراکتور تأمین می شود خاک را خرد می کنند و بیشتر کاربردی خاکورزی ثانویه و خرد کردن کلوخ ها دارند. روتیواتور و سیکلوتیلر البته با هم تفاوت هایی هم دارند که از ظاهر و طرز کار آن هم مشخص است. پره های روتیواتور حول محور افقی دوران می کنند و پره های سیلکوتیلر حول محور عمودی. سیکلوتیلر بدون اینکه خاک را زیر و رو کند در همان پروفیل یا عمق خود خاک را بهم می زنند اما روتیواتور به سطح خاک ضربه زده و قطعات آن را پرت می کند. تا حدی می توان گفت خاکورزی روتیواتور شدیدتر بوده و امکان فرسایش خاک در استفاده از آن بیشتر است.

در عوض سیکلوتیلرها با اینکه گران تر هستند اما ساختمان خاک در استفاده از آنها بهتر حفظ می شود. راجع به رطوبت خاک در کار با ادوات خاکورزی و روتیواتور وسیکلوتیلر مطالب زیادی را می توان گفت. روتیواتورها عموما در خاک های مرطوب کارایی نسبی خوبی دارند و حتی اگر خاک مرطوب تر از حد گاورو هم باشد، استفاده از روتیواتور مناسب می باشد که این به دلیل سبک کاری آن می باشد. به طور مثال در کشت برنج و شالیزار، از روتیواتورها برای مخلوط کردن خاک و آب استفاده می شود که رطوبت خاک در آن در بیشترین حالت خود می باشد. در رابطه روطبت مناسب خاک در کار با سیکلوتیلر می توان در مقالات دیگر به صورت مجزا و مفصل تر صحبت کرد. در مجموع به نظر می آید رطوبت گاورو رطوبت مناسبی برای کار سیکلوتیلر در مزرعه باشد.
به طور خلاصه می توان گفت برای کار با ادوات خاکورزی سنتی از قبیل گاوآهن و دیسک، حد مناسب رطوبت خاک در کار با ادوات خاکورزی همان حد گاورو می باشد. برای چیزل و چیزل مرکب هرچه خاک خشک تر باشد بهتر است و برای روتیواتور هم علاوه بر حد گاورو، در خاک مرطوب تر تا خاک اشباع هم این وسیله به خوبی می تواند کار کند.